Temel Ubuntu Komutları: Yeni Başlayanlar İçin Kapsamlı Rehber

Ubuntu, Linux tabanlı işletim sistemleri arasında en çok tercih edilen dağıtımlardan biridir. Açık kaynaklı yapısı, güvenliği ve kararlılığı sayesinde bireysel kullanıcıların yanı sıra işletmelerin de vazgeçilmez tercihlerindendir. Ancak Ubuntu’yu etkili bir şekilde kullanabilmek için temel komut satırı bilgisine sahip olmak gerekir. Bu rehberde, Ubuntu terminalinde en sık kullanılan komutları detaylıca inceleyeceğiz.

1. Dizin Yönetimi Komutları

• pwd (Print Working Directory): Çalışılan dizinin tam yolunu gösterir. Kullanım: pwd

• ls (List): Mevcut dizindeki dosyaları listeler. Kullanım: ls, ls -l (ayrıntılı), ls -a (gizli dosyalarla).

• cd (Change Directory): Dizinler arasında geçiş sağlar. Örnek: cd /home, cd .. (bir üst klasör), cd ~ (ana dizin).

2. Dosya ve Klasör İşlemleri

• mkdir: Yeni klasör oluşturur. Örnek: mkdir proje

• rmdir: Boş klasör siler. Örnek: rmdir proje

• touch: Boş bir dosya oluşturur. Örnek: touch deneme.txt

• rm: Dosya siler. Örnek: rm dosya.txt, rm -r klasor (klasörü içeriğiyle birlikte siler)

• cp: Dosya veya klasör kopyalar. Örnek: cp kaynak.txt hedef.txt, cp -r klasor1 klasor2

• mv: Dosya taşır veya yeniden adlandırır. Örnek: mv eski.txt yeni.txt, mv dosya.txt /home/kullanici/

3. Dosya İçeriğini Görüntüleme

• cat: Dosyanın tamamını ekrana yazar. Örnek: cat belge.txt

• less: Büyük dosyaları sayfa sayfa görüntüler. Örnek: less belge.txt

• head / tail: Dosyanın başından veya sonundan belirli satırları gösterir. Örnek: head -n 10 belge.txt, tail -n 10 belge.txt

4. Sistem Bilgisi ve Kaynak Yönetimi

• uname: Sistem bilgilerini listeler. Örnek: uname -a

• df: Disk kullanımını gösterir. Örnek: df -h

• free: Bellek kullanımını gösterir. Örnek: free -h

• top / htop: Çalışan süreçleri ve kaynak tüketimini gösterir. Kullanım: top, htop (ayrıca kurulum gerekir)

5. Paket Yönetimi

Ubuntu’da paket yönetimi APT ile yapılır.

• sudo apt update → Paket listesini günceller

• sudo apt upgrade → Yüklü paketleri günceller

• sudo apt install paket-adı → Yeni paket kurar

• sudo apt remove paket-adı → Paketi kaldırır

• sudo apt autoremove → Kullanılmayan bağımlılıkları siler

6. Kullanıcı ve Yetki Yönetimi

• whoami: Mevcut kullanıcıyı gösterir

• adduser kullanıcı-adı: Yeni kullanıcı ekler

• passwd kullanıcı-adı: Kullanıcı şifresini değiştirir

• sudo: Yetkili kullanıcı olarak komut çalıştırmayı sağlar

7. Ağ Komutları

• ping: Ağ bağlantısını test eder. Örnek: ping google.com

• ifconfig / ip a: Ağ arayüz bilgilerini listeler

• wget / curl: İnternetten dosya indirir. Örnek: wget dosya-linki, curl -O dosya-linki

Ubuntu komutlarına hakim olmak, özellikle sunucu yönetimi ve günlük sistem bakımı için büyük kolaylık sağlar. Gerek bireysel kullanımda gerekse profesyonel projelerde, temel komut bilgisi sayesinde daha hızlı, güvenli ve verimli bir şekilde çalışmak mümkündür.